Kırılacak Cevherin Özellikleri

Kırılacak her cevherin kendine özgü kırılabilme özellikleri vardır. Bazı cevherler kolay kırılırken, bazılarının kırılması için daha fazla enerji gerekmektedir. Kırma sonrası elde edilen ürünün fiziksel yapısı da değişebilmekte, kırılmış cevher toz haline gelebileceği gibi büyük parçalar halinde de kalabilmektedir. Her cevher kırılırken kırıcı astarlarını da belirli bir miktarda aşındırmaktadır.

Laboratuvarda yapılacak boyut küçültme testleri, olası yanlış bir seçimin baştan önlenmesi açısından önemlidir. Cevherlerin kırılma özellikleri ile ilgili üç önemli veri, kayacın kimyasal analizi, aşınma indeksi Ai ve iş indeksi Wi laboratuvar testleri ile kolayca belirlenebilmektedir.

Kırıcı seçiminde kırılacak cevherin özellikleri en önemli belirleyicidir. Aynı cevherin kırılma özelliklerinin belirli aralıklar içinde de değişebilmektedir. Yapılacak seçim için cevherin boyutu, hangi boyuta kırılacağı ve miktarının bilinmesi gerekmektedir. Kırıcı seçimi aşamasında, kırma kademeleri ile her kademede ortaya çıkabilecek olası etkenler birlikte değerlendirilerek karar verilmelidir.

Cevherlerin iş indeksi Wi değeri kırılabilirliğinin en önemli ölçüsüdür. İş indeksi düşük cevherlerin kırılması kolay ve kırılması için gereken enerji düşüktür. İş indeksi yüksek cevherlerin kırıcıya aşırı yük getirmemesi için gerekli kırıcı ayarları yüksek tutulmaktadır.

Kuvarsit gibi aşınma indeksi yüksek olan cevherler için darbeli kırıcıların kullanılması uygun değildir. Çünkü kırma devrelerinde aşınmış parçaların değişimi ve kırıcıların bakımı zaman alıcı ve masraflıdır. Dolomit gibi düşük iş indeksli cevherlerin kırılması için de büyük kırıcılar gerememektedir.

Beton yapımında kullanılacak agregalarda içi gerilmeler istenmemektedir. İlk kademe kırmada çeneli kırıcılar kullanılmış da olsa çeneli kırıcıdan çıkan malzemenin kullanım boyutuna indirilmesi için ikinci kademede darbeli kırıcılar kullanılmalıdır.

Ai değeri 0.7’den yüksek olan cevherlerin kırılmasında çift dirsekli çeneli kırıcıların etkinliğinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Döner ve konik kırıcılar çift dirsekli çeneli kırıcılar gibi çalışmakta ve bu kırıcılar düşük aşınmalı kırıcılar olarak kabul edilmektedir.

Darbeli kırıcıların kırma oranı, çeneli ve konik kırıcılara göre daha yüksek olup boyut küçültme işleminde daha az kırma kademesi gerektirmektedir. Ancak darbeli kırıcıların aşınma indeksi 0.15'den büyük olan cevherlerin kırılması için kullanılması fazla aşınmaya neden olduğundan önerilmemektedir.